Atom enerjisinə gərək varmı?
Məncə, İranın Atom enerji istehsal etməyinə heç bir iqtisadi səbəb yoxdur, hər nə var, hərbi hədəflərdir. Əlbəttə, atom enerjisi 50 ilə yaxındır ki, İran hakimiyyəti tərəfindən planlaşıb, yəni, bir-iki ilin söhbəti deyil. Birinci dəfə, 1960-ci ildə İran hakimiyyətində nüvə marağı yarandı, ancaq ciddi tədbirləri və planları həyata keçirmək tarixi 70-ci illərə qayıdır. O zaman da “ davamlı enerjiə malik olamq” “ müstəqil enerji istehsalı” “ nüvə texnikasından yararlı istifadə” və bu kimi bəhanələrlə, rejim dünyanı öz sülhyönlü niyyətlərindən arxayın etməyə çalışıb. Ancaq heç zaman dünyanı inandıra bilmədi. MAQATE dəfələrlə atom istehsalının dayandırılması ilə əlaqədar İrana xəbərdarlıq edib.
İrana atom enerjisi nədən lazim deyil?
1- Uran ehtiyatlarının az olmağı
birinci, əyər istaifadə tempini sabit tutsaq İranın neft ehtiyatları 90 ilə qədər tükənməzdir, qaz ehtiyatları isə 220 ilədək kifayət edər. Buna rəğmən Uran ehtiyatlarını həddən artıq azdır. Rejim Buşehsr enerji stansiyasının bərpa etməyindən öncə, 15 illik bir planda 6 enerji stansiyasının bərpa etmək planını tökdü. Ancaq rejimin planı burada bitmir, 2005-ci il, əlavə olaraq 13 atom enerji stansiyasının təməlini də bərpa etmək layihəsi milli məclisdə təsdiq olundu. Hər stansiyanın ən azı ildə 22 ton, 4.4% qəniləşmiş urana ehtiyacı var. İstixrac olunmuş hər ton uarnda 553 qram xalis uran olur. Yəni, rejim stansiyaların yanacağını təmin etməyə ən azı ildə 450 min ton ( 45 milyon kilo) uran istixrac etməlidir. MAQATE-nin statistikalarına əsasən, əyər İran hər iki ildən bir stansiyanı bərpa edə bilsə, 2020-ci ildə stansiyaların hamısının projəsi tamamlaşır. Ancaq reallıq budur ki, 2012-ci ildə İranın uran ehtiyatları büsbütün qurtarır. Bəs bu qədər Atom enerji stansiyalarına sərmayə sərf etmək nəyə gərəkdir?
2- Uran idxal etmək variyantı
Beləliklə, İranın uran idxal etməsi zərurəti ortaya çəxər. Beləliklə, İran rəsmilərinin verdiyi “ müstəqil enerji istehsalı” şüarı büsbütün absurddur. Bundan əlavə, İranın gərəyincə sərmayə ehtiyatı yoxdur, yəni, böyük projələri həyata keçirməyə maliyyə problemlərlə üzləşir. İran exportdan qazancının 80%-i neftə bağlıdır və illik büdcəsinin 45%-i neft satışından təmin olunur. İranda benzin stansiyalarının az olduğuna görə, 40% benzin idxal edilir. 2005-ci ildə benzin yanacağının idxalına sərf olunan büdcə 4.5 milyard dollar idi. Benzin stanlsiyalarını bərpa etməkdən öncə atom stansiyalarını qurmaq ağlasığmazdır.
3-qaz ehtiyatları
Dünyanın ikinci qaz ehtiyatları İrandadır. Qaz ehtiyatlarından istixrac olunan yanacağın 75%-i İranın içində müxtəlif yancaq tələblərə istifadə olunur, 10% ixrac edir və 15% neft stansiyalarına yanacaq kimi istifadə olunur.
Beləliklə, İran əlində olan təbii enerji yatırımlarından və ehtiyatlarından düzgün istifadə etmək yerinə, Atom enerji stansiyasının sonsuz həzinələrinə boyun əyib, stansıyaları bərpa etməsində heç bir məntiq yoxdur.
Nəticə:” İran rejimi nüvə silahi əldə etmək üçün, sülhamiz atom enerji istehsalını bəhanə edib. Doğurdan da, İran nüvə silahını hansı məqsədlərə görə əldə etmək istəyir?”
